Selenium is een belangrijke antioxidant en bindt en verwijdert zware metalen. Het spoorelement is essentieel voor de jodiumstofwisseling en de synthese van schildklierhormoon. Daarnaast is selenium belangrijk voor de groei en het goed functioneren van hersenen, zenuwstelsel en immuunsysteem. Selenium beschermt tegen ouderdomsverschijnselen, houdt de spieren gezond, verhoogt de weerstand van het organisme, beschermt tegen kanker en ondersteunt hart en bloedvaten. Een lage seleniuminname komt in Nederland veel voor, onder meer bij vegetariërs.
Seleniumsuppletie bij onderstaande indicaties is met name geïndiceerd als sprake is van een (ernstig) verlaagde seleniumstatus en/of verhoogde seleniumbehoefte (bijvoorbeeld door toxische belasting en/of medicijngebruik).
Bronnen
Vlees, vis, eieren, paranoten, broccoli, kool, knoflook, paddenstoelen.
Tekenen van een mogelijk tekort
Verminderde weerstand, spierzwakte, spierpijn, neerslachtigheid, depressie, hypothyroïdie, verhoogde kans op kanker, onvruchtbaarheid, hart- en vaatziekten,cardiomyopathie (Keshan ziekte) enosteoartropathie (Kashin-Beck ziekte).
Indicaties
- lage seleniuminname met de voeding (o.m. vegetariërs, veganisten, ouderen)
- oxidatieve stress
- infectieziekten
- ontstekingsziekten
- osteoartritis
- reumatische aandoeningen
- astma
- bronchitis
- kanker (preventie, remming progressie)
- (preventie) hart- en vaatziekten
- cardiomyopathie
- metabool syndroom
- brandwonden
- psoriasis
- detoxificatie
- zware metalen belasting (lood, cadmium, kwik)
- roken
- leverziekten
- verminderde weerstand bij ouderen (geassocieerd met verlaagde seleniumstatus)
- verminderde vruchtbaarheid (mannen)
- lage testosteronspiegel (geassocieerd met verlaagde seleniumstatus)
- goedaardige prostaatvergroting
- HIV/AIDS
- diabetes mellitus
- preventie diabetescomplicaties
- hypothyroïdie,ziekte van Hashimoto
- ziekte van Graves
- depressie (samenhangend met suboptimale seleniumstatus)
- preventie recidivering dikke darm poliepen
- (preventie) leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang
- (preventie) ziekte van Alzheimer
- postoperatief herstel
Contra-indicaties
Niet bekend.
Gebruiksadviezen
- Algemene adviesdosering: 100 mcg/dag
- Therapeutische dosering: 100-200 mcg/dag (hoge dosis bij voorkeur niet langer dan een jaar suppleren)
Interactie
- Corticosteroïden kunnen de uitscheiding van selenium met de urine verhogen en de seleniumstatus verlagen, wat mogelijk resulteert in een verminderde werkzaamheid van corticosteroïden.
- De anticonceptiepil kan de seleniumstatus verlagen.
- Selenium kan de werking van statines verlagen.
- Selenium kan de sederende werking van barbituraten versterken (dieronderzoek).
- Cardiotoxiciteit van clozapine heeft mogelijk te maken met verlaging van de seleniumstatus.
- Maagzuurremmers kunnen de opname van selenium remmen.
- Valproïnezuur kan de seleniumstatus verlagen.
- Astragalus verhoogt mogelijk de seleniumstatus; wees terughoudend met seleniumsuppletie.
- Omega-3 vetzuren verhogen mogelijk de seleniumopname; selenium verlaagt de (per)oxidatieve effecten van omega-3 vetzuren.
- Selenium kan oxidatieve stress bij gebruik van chemotherapie verlagen en de activiteit van glutathionperoxidase verhogen. Eventueel gelijktijdig gebruik bij voorkeur onder supervisie van een arts.
Veiligheid
Selenium heeft een smalle therapeutische breedte (het verschil tussen fysiologische/therapeutische en toxische doses is niet groot); het is belangrijk hiermee rekening te houden bij seleniumsuppletie. De veilige bovengrens van inname (uit voeding en supplementen) voor volwassenen (ook zwangere en zogende vrouwen) is circa 300 microgram per dag. Langdurige suppletie (gedurende jaren) met selenium in een dosis vanaf 300 mcg per dag (naast selenium uit voeding) is mogelijk niet veilig en is in een humane studie geassocieerd met een een verhoogde sterftekans (zie literatuur). Langdurige seleniumsuppletie kan de cholesterolspiegel verhogen en verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2. Een hoge seleniumbloedspiegel is tevens in verband gebracht met een grotere kans op glaucoom; een causaal verband is (nog) niet aangetoond.
Literatuur
1. Winther KH et al. Insufficient documentation for clinical efficacy of selenium supplementation in chronic autoimmune thyroiditis, based on a systematic review and meta-analysis. Endocrine. 2017;55(2):376-385.
2. Wang L et al. Effect of selenium supplementation on recurrent hyperthyroidism caused by Graves' disease: a prospective pilot study. Horm Metab Res. 2016;48(9):559-64.
3. Hughes DJ et al. Selenium status is associated with colorectal cancer risk in the European prospective investigation of cancer and nutrition cohort. Int J Cancer. 2015;136(5):1149-61.
4. Lubiński J et al. Serum selenium levels and the risk of progression of laryngeal cancer. PLoS One. 2018;13(1):e0184873.
5. Lubinski J et al. Serum selenium levels predict survival after breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2018;167(2):591-598.
6. Liu H et al. Selenium in the prevention of atherosclerosis and its underlying mechanisms. Metallomics. 2017;9(1):21-37.
7. Pieczyńska J et al. The role of selenium in human conception and pregnancy. J Trace Elem Med Biol. 2015;29:31-8.
8. Wang Y et al. High dietary selenium intake is associated with less insulin resistance in the Newfoundland population. PLoS One. 2017;12(4):e0174149.
9. Wang XL et al. Association between serum selenium level and type 2 diabetes mellitus: a non-linear dose-response meta-analysis of observational studies. Nutr J. 2016;15(1):48.
10. Huang Z et al. The role of selenium in inflammation and immunity: from molecular mechanisms to therapeutic opportunities. Antioxid Redox Signal. 2012;16(7):705-43.
11. Stone CA et al. Role of selenium in HIV infection. Nutr Rev. 2010;68(11):671-81.
12. Nazıroğlu M eet al. Selenium and psoriasis. Biol Trace Elem Res. 2012;150(1-3):3-9.
13. Medeiros DM. Copper, iron, and selenium dietary deficiencies negatively impact skeletal integrity: a review. Exp Biol Med (Maywood). 2016;241(12):1316-22.
14. Aaseth J et al. Treatment strategies in Alzheimer's disease: a review with focus on selenium supplementation. Biometals. 2016;29(5):827-39.
15. Rayman MP et al. Effect of long-term selenium supplementation on mortality: Results from a multiple-dose, randomised controlled trial. Free Radic Biol Med. 2018; https://doi.org/10.1016/j.freeradbiomed.2018.02.015
Terug
